Óþarfa áhyggjur?

 

Ég hef verið að fylgjast með umræðunni um skurðstofur Heilbrigðisstofnunar Suðurnesja og þeim úlfaþyt sem upp hefur komið varðandi þetta mál.  Margir hafa komið í fjölmiðla og lýst skoðunum sínum eða bloggað stíft og harðort um þessar skurðstofur.

Oft hefur manni fundist að málið sé leitt í villugötur og gefið í skyn að þessi leiga á aðstöðu gæti orðið til þess að innlendum almenningi og þá suðurnesjabúum verði vísað frá þjónustu. Þetta er mikill misskilningur því að málið fjallar um það hvort að opinber stofnun líkt og HSS geti fengið að auka tekjur sínar með því að leigja frá sér ónýtta tíma á skurðstofum og þjónustu kringum þessar aðgerðir s.s. með vinnu skurðteymis síns.

Hér reka margir upp ramakvein en það sem almenningur virðist ekki vita er að biðlistar í íslenska heilbrigðiskerfinu eru ekki til komnir vegna þess að skortur er á læknum, læknateymum, skurðstofum eða öðru en því að það eru til takmarkaðir peningar. Biðlistar koma vegna þess að ríkið kaupir ákveðið margar aðgerðir af annarsvegar spítölum og hinsvegar sérfræðingum með einkastofur. Það er í raun umframgeta í kerfinu sem líklega eykst enn núna þegar niðurskurður er framundan. Þessi takmörkun á aðgerðum skapar meira en biðlista, hún skapar líka erfiðari aðstæður fyrir skurðlækna til að reka skurðstofur sínar og mannskap stóran hluta ársins og enn frekari samdráttur slíkra aðgerða er að öllum líkindum að verða til þess að á skelli landflótti þessara aðila.

Nú segja margir, að opinberar stofnanir eigi ekki að taka þátt í innflutningi sjúklinga en skoðum hvað gæti gerst ef Heilbrigðisráðherra bannar stofnunum að drýgja tekjur sínar á þennan hátt. Ég vil fá að bæta því við að í áratugi hafa sjúkrahús á landsbyggðinni fengið að leigja sérfræðingum aðstöðu og því skrítið þetta upphlaup allt í einu nú en skoðum málið:

Ef opinberar stofnanir fá ekki að drýgja tekjur sínar með því að leigja frá sér þjónustu og aðstöðu í umframgetu getur þetta orðið til þess að stór innlendur, nú eða erlendur aðili/aðilar stofni sjúkrahús með hóteli, kemur sér upp fullkomnum skurðstofum, færir  allar tekjur sínar í evrum og dollurum og ræður til sín besta fólkið frá íslenskum sjúkrahúsum og enginn fær neitt við ráðið enda heyrir slík stofnun ekki undir Heilbrigðisráðherra. Arðurinn færi úr landi hjá erlendum aðilum. Sjúkrahúsin verða þá með lélegri samkeppnisstöðu um starfsmenn og tækjabúnað.

Ef opinberar stofnanir fá að drýgja tekjur sínar með svona útleigu á ónýttum björgum getur stofnunin aukið tekjur sínar og þannig veitt starfsfólki sínu betri hlunnindi, aðstöðu og innlendum almenningi betri þjónustu. Þær verða samkeppnishæfari við einkarekin bákn á  þessu sviði og þetta gæti frekar orðið til þess að læknar starfandi erlendis snúi heim nú eða hindrað fólksflótta þeirra úr landi. Þetta síðasttalda á reyndar líka við um einkarekstur á þessu sviði samkvæmt reynslu annarra þjóða.

Hvað er lækningatengd ferðaþjónusta? - þetta er innflutningur á sjúklingum sem oftast bæta ferðalögum og afþreyingu við dvöl sína að lokinni læknismeðferð og koma með ættingja og vini með sér til landsins. Þannig verður til mikill virðisauki á gjaldeyri sem þetta fólk kemur með til landsins, enda sýna rannsóknir að svona ferðamaður eyðir að jafnaði fimm sinnum meira meðan á dvöl sinni stendur en venjulegur ferðamaður. Ennfremur eru þessir ferðamenn síður að sækja  ferðalög á viðkvæma staði á hálendinu en venjulegir ferðamenn. Þetta geta verið sjúklingar, sendir af sjúkratryggingum viðkomandi landa, vinnuveitendum eða bara á eigin vegum. Þetta er vaxandi iðnaður og í þessu eru miklir tekjumöguleikar enda virðumst við Við íslendingar höfum ekki efni á að nýta okkur ekki þessi tækifæri til verðmætasköpunar, hvorki hvað varðar gjaldeyriságóða né vegna mögulegs taps á mannauði úr heilbrigðisgeira. Ég legg því til að stórnvöld hlutist til um það að opinberar stofnanir verði sjálfseignarstofnanir, fái föst fjárlög miðað við fólksfjölda sem þær þjónusta og geti ráðið tll sín hvort heldur verktaka eða launamenn, beri ábyrgð á sinni tekjuöflun að hluta til sjálf og fái að halda öllum ágóða sem þær fá til að geta veitt betri þjónustu, fá betri mannauð og til tækjakaupa og viðhalds.

Að lokum vil ég árétta að samkvæmt tölfræðinni hefur þeim þjóðum sem best gengur í  þessum geira farið á markaðinn með góðri aðstoð og samvinnu stjórnvalda. Tekið er tillit til þess í þessum löndum að í þessari þjónustugrein þarf að geta tekið hraðar ákvarðanir því samkeppnin er mikil en líka eftir miklu að slægjast. Tveir aðilar hugsa sama hlutinn en sá sem framkvæmir fyrst fær samkeppnisforskotið.

Síðast en ekki síst þarf að tryggja það að allar stofnanir sem þátt taka í að veita svna þjónustu skuli ávallt hafa þarfir innlendra þegna í fyrirrúmi og skulu þeir ganga fyrir að allri grunnþjónustu.